ในอุตสาหกรรมการผลิต “แม่พิมพ์” เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ใช้ขึ้นรูปวัสดุให้ได้รูปทรงตามต้องการ อย่างไรก็ตาม คำว่า “Mold” (หรือ “Mould” ในภาษาอังกฤษแบบอังกฤษ) และ “Die” มีความหมายและการใช้งานที่แตกต่างกัน ซึ่งขึ้นอยู่กับประเภทของวัสดุและกระบวนการผลิต
Mold/Mould คืออะไร?
Mold (Mould ในแบบอังกฤษ) คือแม่พิมพ์ที่ใช้สำหรับ ขึ้นรูปวัสดุในสภาพของเหลวหรือกึ่งเหลว ก่อนที่วัสดุจะเย็นตัวและแข็งแรงขึ้น โดยทั่วไปใช้กับ พลาสติก ยาง โฟม ซิลิโคน หรือโลหะหลอมเหลว
ลักษณะการใช้งานของ Mold
- ใช้ในกระบวนการ ฉีดขึ้นรูปพลาสติก (Injection Molding)
- ใช้ในกระบวนการ หล่อโลหะ (Casting)
- ใช้ในกระบวนการ เป่าขึ้นรูปพลาสติก (Blow Molding)
- ใช้กับวัสดุที่อยู่ในสถานะของเหลวก่อนการขึ้นรูป
ตัวอย่างการใช้ Mold
- แม่พิมพ์ฉีดพลาสติก (Plastic Injection Mold) – ใช้ผลิตชิ้นส่วนพลาสติกในอุตสาหกรรมยานยนต์และบรรจุภัณฑ์
- แม่พิมพ์เป่าขวดพลาสติก (Blow Mould) – ใช้ผลิตขวดพลาสติก PET
- แม่พิมพ์หล่อโลหะ (Die Casting Mold) – ใช้หล่อโลหะ เช่น อะลูมิเนียมและซิงค์
Die คืออะไร?
Die คือแม่พิมพ์ที่ใช้ขึ้นรูปวัสดุที่อยู่ในสถานะของแข็ง โดยเฉพาะ โลหะ แผ่นโลหะ หรือแท่งโลหะ ผ่านกระบวนการกด ดัด หรือปั๊มขึ้นรูป ใช้ในอุตสาหกรรมที่ต้องการผลิตชิ้นส่วนโลหะที่มีความแม่นยำสูง
ลักษณะการใช้งานของ Die
- ใช้สำหรับการ ปั๊มขึ้นรูปโลหะ (Stamping Die)
- ใช้สำหรับการ ตัดโลหะ (Cutting Die)
- ใช้สำหรับการ ดัดโลหะ (Bending Die)
- ใช้สำหรับการ รีดขึ้นรูปโลหะ (Extrusion Die)
ตัวอย่างการใช้ Die
- แม่พิมพ์ปั๊มโลหะ (Metal Stamping Die) – ใช้ผลิตชิ้นส่วนรถยนต์ อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ และเครื่องใช้ไฟฟ้า
- แม่พิมพ์ดัดโลหะ (Bending Die) – ใช้ดัดแผ่นโลหะให้เป็นมุมตามต้องการ
- แม่พิมพ์รีดขึ้นรูปโลหะ (Extrusion Die) – ใช้รีดโลหะให้เป็นแท่งหรือท่อ
Mold vs. Die ต่างกันอย่างไร?
| หัวข้อ | Mold (Mould) | Die |
|---|---|---|
| ประเภทของวัสดุ | พลาสติก, ยาง, โลหะหลอมเหลว | โลหะแข็ง, แผ่นโลหะ |
| สถานะของวัสดุขณะขึ้นรูป | ของเหลวหรือกึ่งเหลว | ของแข็ง |
| กระบวนการขึ้นรูป | ฉีดขึ้นรูป, หล่อ, เป่า | ปั๊มขึ้นรูป, ตัด, ดัด |
| ตัวอย่างการใช้งาน | ขวดพลาสติก, ชิ้นส่วนพลาสติก, อะไหล่โลหะหล่อ | ชิ้นส่วนรถยนต์, อุปกรณ์เครื่องจักร, แผ่นโลหะปั๊มขึ้นรูป |
สรุป
- Mold หรือ Mould เป็นแม่พิมพ์ที่ใช้สำหรับขึ้นรูปวัสดุที่อยู่ในสถานะของเหลวหรือกึ่งเหลว ก่อนที่วัสดุจะเย็นตัวและแข็งแรง เช่น พลาสติก ยาง หรือโลหะหลอมเหลว
- Die เป็นแม่พิมพ์ที่ใช้สำหรับขึ้นรูปวัสดุที่เป็นของแข็ง โดยเฉพาะโลหะ เช่น แผ่นโลหะที่ต้องผ่านการปั๊ม ดัด หรือรีดขึ้นรูป
- การเลือกใช้ Mold หรือ Die ขึ้นอยู่กับประเภทของวัสดุ กระบวนการผลิต และความต้องการของชิ้นงาน